Орталық Азия мен Қазақстанда ХV-ХVІ ғғ. «тимуридтер» керамикасы деп аталған бояулы–сырлы ыдыстар кең танылған. Олардың даму тарихы туралы И.А.Сухарева, Г.А. Пугаченкова, Н.А.Вакурская және де басқа зерттеушілердің еңбектерінде көптеп кездеседі. Тимуридтік ыдыстарды кеңінен зерттеген Г.А.Пугаченкова ыдыстарға…
Балбалдар — ежелгі түркі дәуірінде жиі кездесетін тастан қашап жасалған адам бейнесіндегі тас мүсіндер. Олар біздің заманымызға «балбал тас», «сын тас», «баба тас» деп әр түрлі атаумен жеткен. Қазақстан даласындағы алғашқы балбал тастар ежелгі сақ…
Жәдігер 2005 жылы Сидақ археологиялық ескерткішінде жүргізілген қазба жұмыстары кезінде ҮІІ-ҮІІІ ғасырға тән археологиялық қабаттан табылған. Зооморфтық бейнеде (аң бейнелі) жасалған жәдігер шырақ ретінде де, түтеткіш ретінде де қолданылған құралға ұқсайды. Дәл осы үлгідегі аналогтар…
«Үлкен қылует» жерасты мешіті 1942 жылы бұзылып алынып, қыштары түгелдей Түркістан май зауытын тұрғызуға пайдаланылған. 1941 жылы бұл ортағасырлық ескерткіш бұзылар алдында архитектор А.Л. Шмидт «Жерасты қылует мешітінің» түпнұсқалық көрінісінің макетін жасап кеткен болатын. Бүгінгі…
Хұм — негізінен бидай тұқымдас астық түрлерін, сондай-ақ, сұйық заттар: түрлі майлар, су т.б. сақтауға арналған ыдыс. «Хұм» атауы ескі иран тілінен шыққан, «үлкен саз ыдыс» дегенді білдіреді. Біздің дәуірімізге дейінгі 1 мыңжылдықтың 1 жартысынан…
Түймелер — киімнің алдын (өңірін) айқастырып түймелеуге арналып жасалған, ретіне қарай түйме тұмар қызметін де атқарған. Музей қорына қабылданған түймелердің ішінде Қаратөбе қазбасынан табылған көлемдері шамалас 3 түйменің біріншіс, диаметрі 2,5 см, биіктігі 5 мм,…
Оймышталған кірпіш бөліктері үш дана. Кірпіштің сыртқы бетінің көрінісі үш бұрыш тәрізденіп, ішкі бетіне және жиегіне ойылып өсімдік өрнегі, гүл күлтесі мен сабақтарға шырмалып өскен жапырақтар, дөңгелектер түсірілген. Өлшемдері: 14 х 12 см., 15 х…
Орта Азияда көзеші құралдарын б.з.д. ІІІ мыңжылдықтарда пайдалана бастаған. Көзеші құралындағы ыдыс сазбалшық бөлшегінен ұстаның қолмен немесе аяқпен іске қосатын айналма шарығының үстінде жасалады. Үздіксіз қозғалыста болатын мұндай құралдардың артықшылығы ыдысты жылдам, бір текті етіп…
Мүсін, (идол, пұт). VІ-VІІІ ғғ. — Саз балшықты илеу арқылы үш көзді адам бейнесінде жасалған. Үшінші көзі мұрын үстіне, маңдайына орналасқан. Мойны орағышпен оралып беліне белбеу байланған. Омырауында үшбұрыш пішінді тұмар тәрізді белгісі бар. Мүсіннің…
Түркілер кезеңіндегі VІІ-VІІІ ғғ. тән жебелердің бір түрі. Пішіні – жалпақ, жиегі қырланып шығып, жапырақ тәрізденіп жасалған. Жебе екі бөліктен — қалақшадан және шыбықтан тұрады. Осыған ұқсас жебе оқтары VІІ-VІІІ ғғ. Саян-Алтай түркілерінде де кездеседі,…