Ағаш элементтердегі бейнелер мен дәстүрлі өрнектер сәндік-қолданбалы өнердің құрамдас бөлігі болып табылады. Оларды сақтау және қалпына келтіру тек техникалық процесс емес, ағаш элементтерінің дәстүрлі үлгілері сәндік-қолданбалы өнердің маңызды бөлігі болып табылады, мәдени жаңғыру және дәстүрлерді құрметтеу.
Сәндік-қолданбалы өнер көптеген халықтардың мәдени мұрасының маңызды бөлігі болып табылады және онда ағаш оюы ерекше орын алады. Өрнекті ағаш элементтер тұрмыстық заттарды да, сәулет бөлшектерін де безендіріп, эстетикалық қана емес, символдық функцияны да орындады. Қазақ мәдениетінде ағашқа қашалған дәстүрлі өрнектердің символдық мәні терең. «Қошқар мүйіз» (қошқар мүйіз), «түйе табан» (түйе ізі), «сыңар мүйіз» (бір мүйіз) сияқты ою-өрнектер күш-қуатты, амандықты, табиғатпен бірлікті білдіреді. Бұл элементтер халықтың рухани және эстетикалық құндылықтарын сақтай отырып, ұрпақтан ұрпаққа беріліп отырды. Ағаш оюы тұрмыстық бұйымдарды: сандықтарды, шкафтарды (асадал), сандықтарды (кебежелерді), музыкалық аспаптарды (домбыра) және киіз үйдің элементтерін безендіруде кеңінен қолданылды. Ағаш оюлары тек техникалық шеберлікке ғана емес, сонымен қатар ұлттық нақыштарды ағаш арқылы дәл жеткізетін тамаша көркемдік талғамға ие болды. Қазіргі уақытта мұндай бұйымдарды қалпына келтіру маңызды міндетке айналуда.
Кесілген элементтерді қалпына келтіру кезінде дәстүрлі технологияларды ескеру, сәйкес материалдарды пайдалану және түпнұсқа ою-өрнекті сақтау қажет. Заманауи қалпына келтіру әдістері, соның ішінде 3D сканерлеу және лазерлік гравюра, шебердің ниетін бұзбай жоғалған фрагменттерді дәл шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен, ағаш элементтердегі дәстүрлі өрнектер сәндік-қолданбалы өнердің құрамдас бөлігі болып табылады. Оларды сақтау мен қалпына келтіру жай ғана техникалық процесс емес, мәдени жаңғыру мен тарихи мұраға деген құрметтің көрінісі.
Сәндік-қолданбалы өнер әр халықтың мәдени мұрасының құрамдас бөлігі болып табылады. Оның мәнерлі бағыттарының бірі – пайдалылық пен көркемдік мәнерлілікті біріктіретін ағаш оюы. Халықтың символизмін, дүниетанымын, эстетикалық мұратын жеткізетін дәстүрлі ою-өрнек мотивтері ерекше құнды. Бұл мақалада сәндік-қолданбалы өнер контекстіндегі дәстүрлі ағаш оюының ерекшеліктері мен оны қалпына келтіру арқылы сақтаудың маңыздылығы қарастырылады. Дәстүрлі ағаш оюы сәндік қана емес, мағыналық қызмет атқарды. Өрнек элементтері этникалық топтың мәдени кодтарын, оның табиғатпен, руханиятпен және күнделікті өмірмен байланысын көрсетті.
Мұрат Райхан, Сәулет реставрация бөлімі
