2025 жылдың 8 тамызында Орынбор губернаторының тарихи-өлкетану музейінде (РФ) «Көне Түркістан және Ясауи мұрасы» атты халықаралық көрменің салтанатты ашылуы өтті.
Көрмені Елбасы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың ұлы ойшыл Қожа Ахмет Ясауидің рухани мұрасын кеңінен насихаттау жөніндегі тапсырмасы аясында Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен «Әзірет Сұлтан» Ұлттық тарихи-мәдени музей-қорығы ұйымдастырды.
Экспозицияда бірегей археологиялық олжалар мен Ұлы Жібек жолындағы басты орталық — ежелгі Түркістан тарихымен байланысты 150-ден астам құнды жәдігерлер қойылған. Олардың қатарында сәулет элементтері, фотоматериалдар, монеталар, керамикалық бұйымдар және басқа да жәдігерлер бар. Жәдігерлердің ішінде ортағасырлық монеталар ерекше көзге түседі, олардың әрқайсысы өз заманының саяси және экономикалық оқиғаларын баяндайтын мұра. Оларды мұқият зерттеу аймақтағы сауда байланыстары мен биліктің даму қарқынын бақылауға мүмкіндік береді.
Бүкіл түркі әлемінің рухани мәдениетіне терең әсер еткен XII ғасырдың ұлы философы, сопылық ілімнің негізін қалаушы Қожа Ахмет Ясауидің өмірі мен рухани мұрасына ерекше назар аударылды.
Көрме Ясауи мен оның ізбасарларының қолжазба жазбаларын ұсынады, олар — ғасырлар бойы көптеген адамдарды шабыттандырған және бағыттаған даналық пен рухани нұсқауларды сақтайтын нәзік, тарихқа толы беттер. Бұл мәтіндер бүкіл түркі әлемінің мәдениетіне терең әсер еткен Ясауидің рухани әлемі мен философиялық көзқарастарын түсінудің кілті болып табылады. Оның философиясының Еділ мен Орал мұсылмандарына тигізген әсеріне ерекше назар аударылады, бұл осы көрнекті ойшылдың рухани мұрасының қаншалықты кең таралғанын көрсетеді.
Әмір Темірдің бұйрығымен салынған Қожа Ахмет Ясауи кесенесі туралы айтпау мүмкін емес. Көрме ортағасырлық сәулет өнерінің шынайы туындысы — осы үлкен кешеннің сәулеті мен әшекейлерін егжей-тегжейлі бейнелейтін фотоматериалдарды ұсынады.
Осылайша, экспозиция тек жәдігерлер жинағы ғана емес, Түркістанның бай тарихы мен мәдениеті, Қожа Ахмет Ясауи сияқты ұлы тұлғалардың бүкіл өңірлер мен халықтардың рухани және мәдени өміріне әсері туралы жан-жақты баяндайды. Әрбір жәдігер — бұл қызықты тарихи көріністің бір бөлігі, ол жиналып, келушілерге Шығыстың ұлылығы мен бірегейлігін сезінуге мүмкіндік береді.
Көрме 2025 жылдың 9 тамызы мен 12 қазаны аралығында жұмысын жалғастырады.
Қ.Ысқақ, көрме ұйымдастырушы
