Тәуке хан кесенесі, ХVІІІ ғ.

Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші. Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің оңтүстік-шығыс мұнарасынан 40 метр қашықтықта орналасқан. 1958 жылы Б.Н.Немцова, 1974 жылы Т.Н.Сенигова, 1997 жылы Е.Смағұлов, М.Тұяқбаевтар жүргізген  археологиялық зерттеу жұмыстарының нәтижесінде Сегіз қырлы кесенеде 3 жерлеу орны анықталған. Түркістан археологиялық экспедициясының жетекшісі, археолог М.Қ.Тұяқбаевтың «Ескі Түркістан пантеондары» деген еңбегінде төмендегідей мәлімет беріледі:  Сегіз қырлы кесене ХVІІІғ. Тәуке ханға арналып салынған. Бұл жоңғар шапқыншылығы қаупі күшейіп тұрған кез болатын. Тап осы қиын-қыстау заманда, шаруашылық кері кетіп, сұлтандар, хандар, билер арасында бірауыздылық, бірлік болмай тұрған кезде 1715ж. қайтыс болған Тәукеге арнап жер астында мүрдеханасы бар, жер бетіндегі кесенесінің өзі биіктігі 10 метрден кем емес (кесенелердің биіктігі ұзындығына тең болған) алып құрылыс салу аса қиын еді, пештағы да сонымен бірдей (10м) болғанда ешбір іргетассыз қаланған бұл құрылыс бітпей жатып өз салмағынан-ақ бірден шөгіп, қирап қалатын еді. Ішіне қойылған құлпытастардың да мрамормен емес жәй ғана құмтастан жасалуы да, құрылымының дәл қасындағы Рабия Сұлтан бегім кесенесінің көшірмесі ғана болуы да, тас қашаушы ұсталардың, тасқа марсия жыр жазатын бәдізшілердің, кесене қалап, күмбез өретін хас шебер мен сәулетшілердің де жоқ болғандығын көрсетеді.

Бұл кесененің биіктігі 6,9-7м ғана болып бір қабат күмбезбен жабылып, пештағы да 7м шамасында ғана болғандығына біз сенімдіміз. Тәуке хан қайтыс болған соң-ақ оның қабірінің үстіне салына бастаған бұл кесенеде онымен бірге 1724ж. қайтыс болған ұлы Болат хан мен 1738ж. қайтқан кіші ұлы Сәмеке хан да жерленген. 2020 жылы «Қазқайтажаңарту» РМК мекемесі тарапынан кесененің қабырғалары 2,5 метр деңгейге дейін көтерілді.

Алдыңғы ақпарат

Ортағасырлық Сауран қалашығын дамытудың кешенді жоспарлары әзірленуде

Келесі ақпарат

Құман-самаурын