Бөлім 1997 жылы құрылған. Бөлім меңгерушісі т.ғ.к Марат Қымызұлы Тұяқбаев. Бөлім құрамында 2 археолог, 2 инспектор, 6 қорықшы, 1 құрылысты қадағалау инженері, 1 ЖЫР (жылу-ылғалдылық режимі) инженері жұмыс атқарады. Бөлімнің негізгі міндеті Түркістан өңіріндегі тарихи-мәдени мұраларды есепке алу, насихаттау, жүйелі түрде қорғау-сақтау болып табылады. Қазақстан Республикасының заңнамаларын басшылыққа ала отырып, төмендегі бағытта жұмыс жүргізеді:
- Археологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізеді, археологиялық-ғылыми экспедициялар ұйымдастырады.
- Ескерткіштердің жер телімдеріне мемлекеттік акт алу, төлқұжат, есеп карточкаларын әзірлейді, анықталған тарихи-мәдени мұраларды ескерткіш мәртебесін алуға ұсынады.
- Ескерткіштер мен қорғауға ұсынылған аймақтар бүлінген, бұзылған немесе қауіп төнген жағдайда тиісті шараларды (акт, хаттама, арнайы комиссия жұмысын үйлестіру, және т.б. негізде) жүзеге асырады.
- Ескерткіштерінде жүргізілетін реставрациялық және реконструкциялық жұмыстарды қадағалайды, жобалық-сметалық жоспарға сәйкестігін бақылауды жүзеге асырады, өткізу-қабылдау жұмыстарына қатысады.
- Мұражай қорын толықтыру мақсатында жәдігерлерді жинау,тарихи орындардың орналасқан жерлерін анықтау мақсатында экспедицияларға, іс-сапарларға шығады.
- Ескерткіштерге қатысты ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу, мәдени-ағарту істерін ұйымдастыру, тақырып бойынша лекциялар оқу, баспасөзде жариялау, ғылыми айналымға енгізу.
- Халықаралық деңгейде ұйымдастырылған ғылыми конференциялар мен семинарларға қатысу.
Қорық-мұражайдың құрамында бүгінгі таңда Түркістан қаласы және 12 ауылдық округ аумағында орналасқан 207 тарихи-мәдени ескерткіш есепке алынған. Оның ішінде Халықаралық маңызға ие 1 ескерткіш, Республикалық маңызға ие 16 ескерткіш, жергілікті маңызға ие 14 ескерткіш бар. 176 ескерткіш алдын-ала есепке алу тізіміне алынған. Аталған ескерткіштерді «Әзірет Сұлтан» қорық-мұражайының Түркістан археологиялық экспедициясы барлау кезінде анықтап, мәртебесін алуға ұсынылған. Ескерткіштердің жалпы жер көлемі 557.1935 га.
Ескерткіштер классификация бойынша 4 топқа бөлінеді
|
№ |
Ескерткіш түрі |
Қорық-мұражай меншігінде |
Қорық-мұражай тізімінде |
Жалпы саны |
|
|
Архитектуралық ескерткіштер |
26 |
36 |
62 |
|
|
Тарихи (діни рухани) |
14 |
2 |
16 |
|
|
Археологиялық |
62 |
66 |
128 |
|
|
Монумент |
|
1 |
1 |
Археологиялық ескерткіштер классификация бойынша 5 топқа бөлінеді
|
№ |
Ескерткіш түрі |
Жалпы саны |
|
1. |
Қалашықтар |
45 |
|
2. |
Қорым-обалар |
37 |
|
3. |
Қоныстар |
35 |
|
4. |
Кәріздер |
10 |
|
5. |
Этнографиялық |
1 |
